Lá Cẩm Là Lá Gì? Các Món Ăn Ngon Chế Biến Từ Lá Cẩm

Lá cẩm là lá gì? 

Lá cẩm là loại lá được sử dụng trong ẩm thực của một số nước Đông Nam Á, đặc biệt là Việt Nam. Nó thường được dùng để tạo màu thực phẩm tự nhiên cho các món ăn như xôi, bánh, và mứt.

Khi nấu, lá cẩm sẽ tạo ra màu tím hoặc đỏ rất đẹp mà không cần sử dụng phẩm màu nhân tạo. Ngoài tạo màu, lá cẩm còn mang lại một hương thơm nhẹ đặc trưng cho món ăn.

Các loại lá cẩm

Lá cẩm là một phần không thể thiếu trong ẩm thực truyền thống Việt Nam nhờ khả năng tạo màu tự nhiên và đẹp mắt cho món ăn. Có hai loại chính được biết đến: lá cẩm tím và lá cẩm đỏ.

Lá cẩm tím

Đặc điểm: Lá cẩm tím có màu xanh đậm và hình bầu dục. Khi đun sôi, lá tiết ra sắc tố anthocyanin, tạo nên nước màu tím tự nhiên.

Cách sử dụng: Để thu được màu, lá cẩm cần được rửa sạch, thái nhỏ, rồi nấu với nước để tiết ra màu tím. Sau đó, nước màu được lọc, giữ lại phần nước để nhuộm cho thực phẩm như gạo nếp.

Ứng dụng: Thường được sử dụng để nhuộm màu cho xôi tím, bánh trôi, bánh da lợn, và các loại chè. Màu sắc tím tự nhiên mang lại sự hấp dẫn và mới mẻ cho món ăn, thích hợp cho các dịp lễ hội đặc biệt.

Lá cẩm đỏ

Đặc điểm: Lá cẩm đỏ tương tự về hình dáng với lá cẩm tím nhưng có sắc tố tạo màu đỏ. Khi nấu, nước chiết ra có màu đỏ hoặc hồng nhạt.

Cách sử dụng: Lá cần được nấu kỹ để thu lại nước màu đỏ, dùng để tạo màu cho thực phẩm. Thường chiết xuất màu bằng cách đun sôi và dùng nước lọc.

Ứng dụng: Dùng để nhuộm các món ăn như xôi gấc, bánh chưng, bánh bao, các món bánh truyền thống khác. Màu đỏ tự nhiên làm cho món ăn hấp dẫn, bắt mắt, và thường được sử dụng trong những dịp đặc biệt cần màu sắc tượng trưng cho sự may mắn và thịnh vượng.

Cả hai loại lá cẩm đều được ưa chuộng nhờ khả năng tạo màu tự nhiên mà không cần dùng phẩm màu nhân tạo.

Cách lấy màu từ lá cẩm

Lá cẩm được biết đến là một nguyên liệu tự nhiên tuyệt vời để tạo ra màu sắc bắt mắt cho các món ăn như xôi, bánh và chè. Dưới đây là từng bước để chiết xuất màu từ lá cẩm:

Nguyên liệu cần chuẩn bị:

- Lá cẩm (cẩm tím hoặc cẩm xanh)

- Nước sạch

- Nồi hoặc chảo để đun

- Rây hoặc khăn lọc

- Thìa khuấy (tuỳ chọn)

Các bước thực hiện

Bước 1: Chuẩn bị lá cẩm

Rửa sạch: Rửa sạch lá cẩm dưới nước lạnh để loại bỏ bụi bẩn và tạp chất. Sự sạch sẽ của lá sẽ giúp màu sắc được chiết xuất tốt hơn.

Cắt nhỏ (tuỳ chọn): Nếu lá lớn, bạn có thể cắt nhỏ để tăng diện tích tiếp xúc với nước, giúp quá trình chiết xuất nhanh hơn.

Bước 2: Đun nước

Cho vào nồi: Đặt lá cẩm vào nồi hoặc chảo. 

Thêm nước: Đổ nước sạch vào nồi. Lượng nước tùy thuộc vào độ đậm nhạt bạn mong muốn cho món ăn. Để có màu sắc đậm hơn, sử dụng nhiều lá cẩm và ít nước.
  
Bước 3: Ninh để chiết xuất màu

Đun sôi: Đun nước ở lửa vừa cho đến khi nước sôi.

Giảm lửa: Sau khi nước sôi, hạ lửa xuống mức thấp và để nước ninh trong khoảng 15-20 phút. Thời gian ninh lâu hơn sẽ giúp lá cẩm tiết ra nhiều màu sắc phong phú hơn.

Bước 4: Lọc nước màu

Để gù: Sau khi ninh, tắt bếp và để nguội một chút.

Lọc nước: Sử dụng rây hoặc khăn lọc để tách nước màu từ xác lá cẩm. Chỉ lấy phần nước màu trong suốt.

Bước 5: Sử dụng nước màu

Sẵn sàng sử dụng: Nước màu thu được có thể được dùng ngay để trộn với gạo nếp, bột bánh hoặc các nguyên liệu khác. Việc này sẽ giúp món ăn của bạn có màu sắc nổi bật và hấp dẫn hơn.

Bảo quản: Nếu không sử dụng ngay, bạn có thể bảo quản nước màu trong hộp kín và để trong tủ lạnh trong vòng vài ngày.

Lưu ý

Màu sắc có thể khác nhau: Tùy thuộc vào loại lá cẩm và tỷ lệ sử dụng, màu sắc của nước chiết xuất có thể khác nhau. 

Hương vị nhẹ: Nước lá cẩm thường không làm thay đổi hương vị của món ăn, giúp bạn yên tâm sử dụng.

Bằng cách này, bạn sẽ có được nước màu tự nhiên và an toàn để tạo sức hút cho các món ăn của mình!

Tác dụng của lá cẩm

Lá cẩm còn có một số tác dụng khác mà có thể kể đến như:

- Tạo màu tự nhiên cho thực phẩm: Lá cẩm là nguyên liệu phổ biến để nhuộm màu cho các món ăn như xôi, bánh và mứt. Việc sử dụng lá cẩm giúp tạo ra màu sắc đẹp mắt mà không cần dùng đến phẩm màu hóa học, đảm bảo an toàn cho sức khỏe.

- Cung cấp hương vị: Lá cẩm không chỉ tạo màu mà còn mang lại một hương thơm nhẹ và dễ chịu cho món ăn. Điều này giúp nâng cao trải nghiệm ẩm thực, làm cho món ăn trở nên hấp dẫn hơn.

- Chống oxy hóa: Lá cẩm chứa một số hợp chất chống oxy hóa, có thể giúp bảo vệ cơ thể khỏi các tác động của gốc tự do, từ đó có thể giảm nguy cơ mắc một số bệnh liên quan đến tuổi tác và ô nhiễm.

- Tăng cường sức khỏe tiêu hóa: Mặc dù lá cẩm thường không được tiêu thụ nhiều như rau xanh, nhưng trong một số tình huống, nó có thể giúp hỗ trợ tiêu hóa nhờ vào thành phần dinh dưỡng của nó.

- Tính năng làm đẹp: Trong một số nền văn hóa, lá cẩm cũng có thể được sử dụng trong các sản phẩm chăm sóc sắc đẹp, nhờ vào khả năng cung cấp độ ẩm và làm sáng da.

- Ứng dụng trong y học truyền thống: Một số khu vực sử dụng lá cẩm trong y học cổ truyền nhờ vào một số tác dụng tiềm năng của nó, mặc dù cần nghiên cứu thêm để xác định chính xác hiệu quả và ứng dụng.

- Nguồn dinh dưỡng: Lá cẩm cũng cung cấp một số vitamin và khoáng chất, giúp bổ sung dinh dưỡng cho khẩu phần ăn. Lá cẩm không chỉ đơn thuần là một nguyên liệu tạo màu mà còn có nhiều tác dụng bổ ích khác cho sức khỏe và ẩm thực. 

Tuy nhiên, việc sử dụng lá cẩm nên được thực hiện theo cách hợp lý và cân bằng trong chế độ ăn uống hàng ngày.

Các món ăn ngon chế biến từ lá cẩm

Lá cẩm được sử dụng rộng rãi trong ẩm thực Việt Nam để tạo màu sắc tự nhiên cho nhiều món ăn. Dưới đây là một số món ăn ngon được chế biến từ lá cẩm:

Xôi lá cẩm

Mô tả: Xôi lá cẩm là món xôi nếp được nhuộm bằng nước lá cẩm, mang lại màu tím đặc trưng rất bắt mắt.

Cách chế biến: Rửa sạch lá cẩm, đun với nước để lấy nước màu. Trộn nước này với gạo nếp đã ngâm, sau đó nấu chín thành xôi. Xôi lá cẩm thường được ăn với muối vừng hoặc nhân đậu xanh.

Bánh chưng và Bánh tét

Mô tả: Hai món bánh truyền thống trong dịp Tết Nguyên Đán, có thể sử dụng nước lá cẩm để tạo màu cho phần vỏ bánh.

Cách chế biến: Sử dụng nước lá cẩm trộn với gạo nếp trước khi gói bánh, giúp bánh có màu sắc đẹp và hấp dẫn.

Bánh bột lọc

Mô tả: Bánh bột lọc là một loại bánh cuốn nhân tôm hoặc thịt, có thể dùng lá cẩm để tạo màu cho bột.

Cách chế biến: Trộn nước lá cẩm vào bột sắn trước khi làm bánh. Sau khi hấp, bánh có màu sắc đẹp và hương vị thơm ngon.

Chè bột cẩm

Mô tả: Chè có màu tím hấp dẫn làm từ bột chế biến từ lá cẩm.

Cách chế biến: Nấu bột từ lá cẩm với nước, sau đó hòa cùng nước cốt dừa và đường để làm cheddar.

Mứt lá cẩm

Mô tả: Món ăn vặt ngon, thường được dùng trong các dịp lễ hội.

Cách chế biến: Lá cẩm được nấu với đường cho đến khi đông lại và có vị ngọt thanh.

Nước uống lá cẩm

Mô tả: Nước uống thanh mát, có thể là một lựa chọn tuyệt vời cho mùa hè.

Cách chế biến: Đun sôi lá cẩm với nước, lọc lấy nước màu và thêm đường hoặc nước chanh để tăng hương vị.

Những món ăn trên không chỉ mang lại màu sắc bắt mắt mà còn giữ được hương vị tự nhiên và dinh dưỡng của thực phẩm, giúp phong phú thêm cho bữa ăn hàng ngày.

Tóm lại, lá cẩm không chỉ là nguyên liệu tạo màu tự nhiên mà còn mang lại lợi ích cho sức khỏe và hương vị độc đáo cho ẩm thực Việt Nam. Với khả năng làm đẹp món ăn và gìn giữ giá trị văn hóa, lá cẩm là lựa chọn hoàn hảo thay thế phẩm màu nhân tạo, góp phần bảo vệ sức khỏe và môi trường.

Biên tập: Kim Liên