SCAMPER Là Gì? Cách Sử Dụng Và Tìm Ý Tưởng Từ Scamper

SCAMPER là gì?

SCAMPER là một kỹ thuật sáng tạo, thường được sử dụng trong quá trình brainstorming để phát triển ý tưởng mới hoặc cải tiến sản phẩm và dịch vụ. SCAMPER là viết tắt của bảy hành động hoặc câu hỏi giúp thúc đẩy sự sáng tạo:

S - Substitute (Thay thế): Thay thế một phần của sản phẩm hoặc dịch vụ.

C - Combine (Kết hợp): Kết hợp hai hoặc nhiều yếu tố lại với nhau.

A - Adapt (Thích nghi): Thay đổi để sử dụng theo một cách khác hoặc trong một bối cảnh khác.

M - Modify (Sửa đổi): Thay đổi kích thước, hình dạng hoặc các đặc điểm khác để tạo ra sự khác biệt.

P - Put to another use (Đưa vào sử dụng khác): Sử dụng sản phẩm theo một cách mới hoặc trong một lĩnh vực mới.

E - Eliminate (Loại bỏ): Loại bỏ một phần nào đó để xem có thể làm đơn giản hóa hay cải thiện.

R - Rearrange/Reverse (Sắp xếp lại/Đảo ngược): Thay đổi thứ tự hoặc cấu trúc của sản phẩm hoặc dịch vụ.

Kỹ thuật SCAMPER giúp kích thích suy nghĩ sáng tạo và tìm kiếm giải pháp đổi mới. 

Ví dụ về phương pháp SCAMPER 

S – Substitute (Thay thế)

Phương pháp "Substitute" (Thay thế) trong SCAMPER là giai đoạn khuyến khích tìm kiếm các yếu tố trong một sản phẩm, dịch vụ hoặc quy trình có thể được thay thế bằng những yếu tố khác để tạo ra lợi ích mới hoặc cải thiện trải nghiệm. Đây là một trong những cách để khuyến khích tư duy sáng tạo và tìm kiếm cơ hội phát triển, đổi mới sản phẩm hoặc quy trình hiện có.

Các bước thực hiện Substitute

Xác định thành phần cần thay thế

- Xem xét từng phần hoặc yếu tố của sản phẩm/dịch vụ.

- Xác định yếu tố nào có thể hoặc cần được thay đổi để cải thiện hoặc để đạt được mục tiêu cụ thể.

Tìm kiếm các yếu tố thay thế khả dĩ

- Nghĩ về các vật liệu, công nghệ, hoặc quy trình khác có thể thay thế yếu tố hiện có.

- Cân nhắc về ưu điểm và khuyết điểm của những yếu tố mới này.

Đánh giá khả năng thay thế

- Đánh giá xem sự thay thế có khả thi hay không, bao gồm cả chi phí, tác động và lợi ích.

- Xem xét tác động của sự thay thế đối với toàn bộ sản phẩm hoặc dịch vụ.

Thử nghiệm và đánh giá

- Nếu có thể, thực hiện các thử nghiệm để xem sự thay thế hoạt động như thế nào trong thực tế.

- Thu thập phản hồi, đánh giá và điều chỉnh nếu cần thiết.

Ví dụ

Giả sử bạn đang thiết kế một đôi giày thể thao:

- Yếu tố ban đầu: Đế giày được làm từ cao su truyền thống.
  
- Thay thế: Thay đế cao su bằng một loại vật liệu mới như EVA (ethylene vinyl acetate) hoặc TPU (thermoplastic polyurethane), có thể làm cho giày nhẹ hơn và có độ đàn hồi tốt hơn.
  
- Lợi ích có thể đạt được: Đôi giày trở nên nhẹ hơn có thể giúp người sử dụng cảm thấy thoải mái hơn khi vận động.

Nâng cao độ bền và khả năng hỗ trợ của giày với những vật liệu tiên tiến hơn.

Phương pháp "Substitute" khuyến khích suy nghĩ không bị hạn chế bởi các giới hạn hiện tại của sản phẩm hay quy trình, mở ra những cách tiếp cận và giải pháp mới để đáp ứng nhu cầu của thị trường và khách hàng. 

C – Combine (Kết hợp)

Phương pháp "Combine" (Kết hợp) trong SCAMPER khuyến khích việc tìm kiếm các cách thức để kết hợp hai hoặc nhiều yếu tố, phần tử, hoặc ý tưởng nhằm tạo ra một sản phẩm, dịch vụ, hoặc quy trình mới có giá trị lớn hơn hoặc cải thiện so với các phần riêng lẻ. Ý tưởng ở đây là hợp nhất các yếu tố để phát triển một giải pháp sáng tạo và hiệu quả hơn.

Các bước thực hiện Combine

Xác định các yếu tố có thể kết hợp

- Nhìn vào các phần tử hiện có của sản phẩm hoặc dịch vụ.

- Xem xét các yếu tố bên ngoài có thể kết hợp với sản phẩm hiện có.

Khám phá khả năng kết hợp

- Phân tích xem các yếu tố có thể kết hợp với nhau như thế nào để tạo ra hiệu quả cộng hưởng.

- Cân nhắc cả kết hợp về mặt chức năng, hình thức hoặc cả hai.

Đánh giá ý tưởng kết hợp

- Xem xét lợi ích và hạn chế của việc kết hợp.

- Đánh giá sự phù hợp với nhu cầu của khách hàng và khả năng thực tiễn.

Thử nghiệm và điều chỉnh

- Thực hiện các thử nghiệm để hiểu rõ cách mà sự kết hợp hoạt động trong thực tế.

- Dựa trên kết quả thử nghiệm, điều chỉnh các yếu tố để tối ưu hóa kết quả.

Ví dụ

Giả sử bạn đang phát triển một sản phẩm đồ gia dụng mới

- Yếu tố đầu vào: Máy pha cà phê, máy xay sinh tố.

- Kết hợp: Tạo ra một thiết bị nhà bếp có khả năng vừa pha cà phê vừa xay sinh tố. Điều này có thể được thực hiện bằng cách có hai ngăn chứa riêng biệt nhưng cùng chung một đế động cơ để tiết kiệm không gian và chi phí.

- Lợi ích có thể đạt được: Khách hàng có thể tiết kiệm không gian nhà bếp và chi phí mua sắm thiết bị.

Tính linh hoạt và tiện dụng tăng lên, giúp thu hút người tiêu dùng yêu thích sự đa năng.

Phương pháp "Combine" khai thác sức mạnh của sự sáng tạo bằng cách tích hợp các ý tưởng và nguồn lực khác nhau, đem lại kết quả cuốn hút và mới lạ. 

A – Adapt (Thích nghi)

Trong kỹ thuật SCAMPER, "A" đại diện cho "Adapt" (Thích nghi). Đây là bước mà bạn tìm cách điều chỉnh hoặc thay đổi sản phẩm, ý tưởng hoặc quy trình hiện tại để giải quyết một vấn đề cụ thể hoặc đáp ứng nhu cầu mới.

Dưới đây là các cách áp dụng "Adapt" trong SCAMPER:

Điều chỉnh theo điều kiện mới: Xem xét những điều chỉnh nào có thể giúp sản phẩm hoạt động tốt hơn trong những điều kiện hoặc môi trường khác nhau.

Thay đổi mục đích sử dụng: Cân nhắc việc thay đổi mục đích hoặc chức năng của sản phẩm để phục vụ những nhu cầu khác mà trước đây chưa được khai thác.

Học hỏi từ lĩnh vực khác: Nhìn vào cách các vấn đề tương tự được giải quyết ở lĩnh vực khác và tìm cách thích nghi để áp dụng cho sản phẩm hoặc tình huống của bạn.

Cải thiện tính năng: Điều chỉnh để tăng cường hoặc thêm vào các tính năng làm cho sản phẩm tốt hơn hoặc hấp dẫn hơn đối với người dùng.

Ví dụ: Nhiều sản phẩm ngoại vi máy tính đã thích nghi để hoạt động không dây nhằm cung cấp sự tiện lợi và linh hoạt hơn cho người dùng. 

Adapt trong SCAMPER giúp cải tiến hoặc làm mới các sản phẩm và giải pháp bằng cách điều chỉnh chúng để phù hợp hơn với nhu cầu và hoàn cảnh luôn thay đổi.

M – Modify (Điều chỉnh)

Trong kỹ thuật SCAMPER, "M" đại diện cho "Modify" (Điều chỉnh). Mục tiêu của bước này là tìm cách thay đổi một phần của sản phẩm hoặc ý tưởng nhằm nâng cao tính hiệu quả, tính thẩm mỹ, hoặc các thuộc tính khác, để đáp ứng nhu cầu mới hoặc cải thiện khả năng cạnh tranh.

Dưới đây là một số cách áp dụng "Modify" trong SCAMPER

Thay đổi kích thước: Điều chỉnh kích thước của sản phẩm, làm cho nó lớn hơn hoặc nhỏ hơn, để phù hợp với các nhu cầu cụ thể của khách hàng.

Sửa đổi hình thức: Thay đổi hình dạng hoặc hình thức bên ngoài để cải thiện tính hấp dẫn hoặc chức năng.

Thay đổi tính năng: Bổ sung hoặc loại bỏ một số tính năng nhất định để phù hợp với nhu cầu người dùng hoặc để tối ưu hóa hiệu suất.

Điều chỉnh quá trình: Sửa đổi quy trình sản xuất hoặc cách thức hoạt động để cải thiện hiệu quả hoặc giảm chi phí.

Thay đổi vật liệu: Sử dụng vật liệu khác để cải thiện chất lượng hoặc giảm giá thành.

Ví dụ: Bạn có thể nghĩ đến việc điều chỉnh thiết kế của một chiếc ô dù để nó có thể chịu được gió mạnh hơn mà không bị lật ngược. 

Modify giúp mở rộng khả năng của sản phẩm và dịch vụ hiện tại bằng cách thay đổi chúng một cách có chiến lược để phù hợp với các điều kiện hoặc yêu cầu mới.

P – Put to other uses (Sử dụng cho mục đích khác)

Trong kỹ thuật SCAMPER, "P" đại diện cho "Put to other uses" (Sử dụng cho mục đích khác). Đây là giai đoạn mà bạn tìm kiếm những cách áp dụng sản phẩm, dịch vụ, hoặc ý tưởng trong những ngữ cảnh khác biệt so với mục đích ban đầu.

Cách áp dụng "Put to other uses" trong SCAMPER

Tìm đối tượng người dùng mới: Xem xét những ai có thể hưởng lợi từ sản phẩm hoặc dịch vụ mà chưa được khai thác.

Khám phá thị trường mới: Tìm cách đưa sản phẩm vào những thị trường hoặc ngành công nghiệp khác mà trước đây chưa được tiếp cận.

Sử dụng trong tình huống khác: Suy nghĩ về cách sản phẩm hoặc dịch vụ có thể giải quyết được những vấn đề khác biệt ngoài mục đích sử dụng gốc.

Chuyển đổi chức năng: Điều chỉnh sản phẩm để đáp ứng nhu cầu hoặc chức năng hoàn toàn khác.

Ví dụ

Giấy phép ánh sáng LED: Ban đầu được thiết kế để chiếu sáng, giờ đây được sử dụng rộng rãi trong các liệu pháp điều trị da và trồng cây trong nhà nhờ khả năng chuyển đổi màu sắc và cường độ ánh sáng.

Baking soda: Ngoài việc là nguyên liệu cho nướng bánh, baking soda còn được sử dụng để làm sạch nhà cửa, khử mùi, và thậm chí trong một số phương pháp điều trị cá nhân như làm trắng răng.

"Put to other uses" khuyến khích sự sáng tạo trong việc tìm kiếm những tiện ích và ứng dụng mới cho những điều quen thuộc, giúp mở rộng thị trường và cải thiện giá trị sản phẩm.

E – Eliminate (Loại bỏ)

Trong kỹ thuật SCAMPER, "E" đại diện cho "Eliminate" (Loại bỏ). Bước này tập trung vào việc xác định các phần hoặc yếu tố không cần thiết trong sản phẩm, dịch vụ hoặc quy trình để đơn giản hóa và tối ưu hóa.

Cách áp dụng "Eliminate" trong SCAMPER

Loại bỏ các tính năng không quan trọng: Xem xét việc loại bỏ những tính năng không cần thiết mà không gây ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng tổng thể của sản phẩm.

Giảm sự phức tạp: Đơn giản hóa thiết kế hoặc quy trình để giảm chi phí sản xuất và tăng tính dễ sử dụng.

Tối giản sản phẩm: Tập trung vào chức năng cốt lõi và loại bỏ các chi tiết phụ để làm cho sản phẩm thân thiện hơn với người dùng.

Giảm thiểu tài nguyên: Loại bỏ việc lãng phí tài nguyên, thời gian hoặc chi phí trong sản xuất hoặc cung cấp dịch vụ.

Ví dụ:

Điện thoại thông minh: Nhiều dòng điện thoại đã loại bỏ jack cắm tai nghe 3.5mm để làm cho thiết kế mỏng hơn và tích hợp công nghệ mới như khả năng chống nước tốt hơn.

Các ứng dụng phần mềm: Công ty có thể quyết định loại bỏ các tính năng phức tạp gây rối cho người dùng hoặc ít khi được sử dụng, nhằm cải thiện trải nghiệm người dùng và hiệu suất tổng thể của ứng dụng.

"Eliminate" giúp tối ưu hóa sản phẩm và quy trình, làm cho chúng hiệu quả hơn bằng cách loại bỏ những gì không cần thiết, từ đó có thể tạo ra sự khác biệt và giá trị cạnh tranh.

R – Rearrange (Thay đổi trật tự)

Trong kỹ thuật SCAMPER, "R" đại diện cho "Rearrange" (Thay đổi trật tự). Mục tiêu của bước này là thay đổi thứ tự hoặc cấu trúc của các thành phần trong sản phẩm, dịch vụ, hoặc quy trình để tìm cách cải thiện hoặc tạo ra các giá trị mới.

Cách áp dụng "Rearrange" trong SCAMPER

Thay đổi thứ tự quy trình: Xem xét lại trình tự các bước trong một quy trình để tối ưu hóa hiệu quả hoặc giảm thời gian thực hiện.

Sắp xếp lại các thành phần: Điều chỉnh vị trí của các phần tử trong sản phẩm để nâng cao tính năng hoặc trải nghiệm người dùng.

Tái cấu trúc tổ chức: Thay đổi cấu trúc tổ chức để cải thiện hiệu suất hoặc quá trình ra quyết định.

Đổi vị trí tính năng: Sắp đặt lại trọng tâm hoặc thứ tự ưu tiên của các tính năng để tăng cường giá trị cung cấp.

Ví dụ

Thiết kế giao diện người dùng của ứng dụng: Một ứng dụng có thể cải thiện trải nghiệm người dùng bằng cách sắp xếp lại các menu hoặc nút điều hướng để dễ dàng truy cập hơn vào các tính năng phổ biến.

Quy trình sản xuất: Trong một nhà máy, việc thay đổi thứ tự các bước sản xuất có thể giảm thiểu thời gian chờ đợi giữa các giai đoạn, tăng hiệu quả và giảm chi phí.

Rearrange giúp khám phá các khả năng mới bằng cách điều chỉnh thứ tự và cấu trúc của những gì đang có, từ đó tối ưu hóa và tạo ra giá trị cho sản phẩm hoặc dịch vụ.

Phương pháp SCAMPER là một kỹ thuật sáng tạo giúp phát triển ý tưởng mới thông qua bảy cách tiếp cận: thay thế, kết hợp, thích nghi, sửa đổi, sử dụng khác, loại bỏ và sắp xếp lại. Nó giúp cải tiến sản phẩm, dịch vụ, và quy trình hiện có, thúc đẩy tư duy đột phá và giải quyết vấn đề sáng tạo.

SCAMPER đáp ứng nhu cầu thị trường và nâng cao khả năng cạnh tranh, là một phần của chiến lược phát triển dài hạn. Qua đó, sự đổi mới trở thành mục tiêu và động lực cho thành công.

Biên tập: Kim Liên